Czym są Zintegrowane Inwestycje Terytorialne?

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to forma współpracy, w ramach której partnerstwa miast i otaczających je gmin oraz władze województw wspólnie przeprowadzają projekty finansowane z Funduszy Europejskich. Jest to instrument wspierający rozwój terytorialny i promujący partnerski model współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego w MOF. W poprzedniej perspektywie finansowej na lata 2014-2020 w Polsce funkcjonowało 17 ZIT-ów. Istotą ZIT w nowej perspektywie na lata 2021-2027 jest realizacja projektów zintegrowanych, które przyczynią się do rozwiązywania bądź zaspokajania potrzeb obszaru objętego ZIT. W tym celu opracowuje się strategie rozwoju ponadlokalnego i strategie ZIT.

Do czego służą ZIT-y?

Celem wdrażania instrumentu ZIT jest:

• budowanie partnerstwa i współpracy w ramach obszaru funkcjonalnego oraz wspieranie współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy Związkami ZIT zarówno w poszczególnych województwach, jak i na szczeblu krajowym i międzynarodowym;
• wspieranie rozwoju kompetencji samorządu terytorialnego niezbędnych do przygotowania i wdrażania strategii, w tym strategii ZIT lub strategii rozwoju ponadlokalnego;
• wspieranie realizacji projektów i zdolności do pozyskania środków z różnych źródeł

Realizacja ZIT zwiększa wpływ miast i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie na kształt i sposób realizacji działań na ich obszarze, w tym w szczególności działań wspieranych w ramach polityki spójności, poprzez realizację projektów zintegrowanych przyczyniających się do rozwiązywania wspólnych problemów gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, demograficznych i społecznych oraz skoordynowanego świadczenia usług publicznych na rzecz mieszkańców MOF.

Czym jest ZIT ZOF?

Instrument Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego (ZIT ZOF) działa w formie porozumienia zawartego przez 20 samorządów (17 gmin i 3 powiaty) w dniu 12 lipca 2023 roku. Porozumienie międzygminne w sprawie zasad współpracy Stron Porozumienia przy wdrażaniu, finansowaniu, ewaluacji i koordynowaniu wspólnych przedsięwzięć, bieżącej obsłudze i rozliczeniach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Integracji oraz powierzenia Gminie Miejskiej Bolesławiec zarządzania Zintegrowanymi Inwestycjami Terytorialnymi Zachodniego Obszaru Integracji realizowane będzie na terenie obejmującym  gminy: Gmina Bogatynia, Gmina Bolesławiec, Gmina Miejska Bolesławiec, Gmina Gromadka, Gmina  Lubań, Gmina Miejska Lubań, Miasto i Gmina Nowogrodziec, Gmina Osiecznica, Miasto i Gmina Pieńsk, Gmina Platerówka, Gmina Siekierczyn, Gmina Sulików, Gmina Warta Bolesławiecka, Miasto i Gmina Węgliniec, Gmina Miejska Zawidów, Gmina Zgorzelec, Gmina Miejska Zgorzelec oraz następujące powiaty: Powiat Bolesławiecki, Powiat Lubański i Powiat Zgorzelecki.

Celem Porozumienia jest określenie zasad współpracy w zakresie opracowania i zatwierdzenia dokumentu programowego dla Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego (ZIT ZOF). Dokument odnosi się m.in. do nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2021-2027, której istotnym  elementem jest Rozwój Terytorialny, wynikający z postanowień Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Szczegółowy zakres zadań i obowiązków ZIT ZOF określa Porozumienie terytorialne z dnia 29 stycznia 2024 r. w sprawie określenia zasad realizacji projektów strategicznych w ramach instrumentu terytorialnego Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego zawarte pomiędzy Zarządem Województwa Dolnośląskiego a Gminą Miejską Bolesławiec – Liderem Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego.

Podmioty zaangażowane we wdrażanie instrumentu ZIT ZOF i ich funkcje:

Funkcję Lidera ZIT ZOF pełni Gmina Miejska Bolesławiec reprezentowana przez Prezydenta Miasta Bolesławiec. Do najważniejszych zadań Lidera należy reprezentowanie wszystkich stron Porozumienia w procesie negocjacji, ustanawiania i realizacji instrumentu ZIT wobec ministerstwa właściwego do spraw rozwoju regionalnego, IZ FEDS 2021-2027 oraz innych podmiotów zaangażowanych w przygotowanie i wdrażanie ZIT ZOF. Do najważniejszych zadań Lidera należy m. in.

• zatwierdzenie Strategii ZIT ZOI i jej zmian po uzyskaniu pozytywnej opinii Komitetu Sterującego ZIT ZOF;
• podpisanie w imieniu ZIT ZOF porozumienia w sprawie finansowania Strategii ZIT ZOI ze środków FEDS 2021-2027 lub innych środków zewnętrznych;
• udział w wyborze do dofinansowania, o którym mowa w art. 29 ust. 3 rozporządzenia ogólnego, projektów wynikających ze Strategii ZIT ZOI, w szczególności przez umieszczenie w strategii listy projektów, które mogą ubiegać się o dofinansowanie;
• przewodniczenie Komitetowi Sterującemu ZIT ZOF;
• udział w pracach Komitetu Monitorującego FEDS 2021-2027;
• zatwierdzenie rocznych raportów monitoringowych z realizacji Strategii po uprzedniej opinii Komitetu Sterującego ZIT ZOF.

Komitet Sterujący ZIT ZOF pełni funkcję opiniodawczą w zakresie wdrażania, finansowania, ewaluacji, uzgadniania inwestycji i rozliczania ZIT ZOF. Pracami KS ZIT ZOF kieruje Prezydent Miasta Bolesławiec lub osoba przez niego upoważniona, zwany dalej Przewodniczącym KS ZIT ZOF. W skład KS ZIT ZOF wchodzą wójtowie, burmistrzowie, prezydent i starostowie reprezentujący Strony Porozumienia. Do najważniejszych zadań Komitetu Sterującego należy:

• wydawanie opinii dla projektu Strategii ZIT ZOI i jej zmian;
• udział Przewodniczącego Komitetu Sterującego w pracach Komitetu Monitorującego FEDS 2021-2027;
• opiniowanie rocznego sprawozdania z realizacji ZIT ZOF;
• wydawanie opinii i formułowanie wniosków z własnej inicjatywy oraz na wniosek Przewodniczącego Komitetu Sterującego ZIT ZOF;
• zatwierdzanie budżetu ZIT ZOF;
• rozpatrywanie innych spraw oraz opiniowanie dokumentów niezbędnych do realizacji ZIT ZOF.

Rada ZIT ZOI pełni funkcję opiniodawczą dla dokumentów niezbędnych do realizacji zadań ZIT ZOF.  W skład Rady zgodnie z zapisami Porozumienia ZIT ZOI wchodzić mogą przedstawiciele partnerów społeczno-gospodarczych, właściwych podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, podmiotów działających na rzecz ochrony środowiska oraz podmioty odpowiedzialne za promowanie włączenia społecznego, praw podstawowych, praw osób niepełnosprawnych, równości płci i niedyskryminacji, organizacji pozarządowych, Lokalnych Grup Działania oraz innych właściwych zainteresowanych stron.

Skład Rady ZIT ZOI został powołany na mocy Porozumienia ZIT ZOI uchwałą nr 1/2023 KS ZIT ZOF z dnia 28 września 2023 r. Zgłoszenia chęci przystąpienia do udziału w pracach Rady dokonywane były za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego podmiotu kandydującego, który został umieszczony wraz z zaproszeniem na stronie internetowej Miasta Bolesławiec podczas otwartego naboru na członków Rady ZIT ZOI.

Radę ZIT ZOI tworzą: Ceramika Bolesławiecka „Kalich” Jacek i Weronika Kalich Sp. k.; Bolesławieckie Bractwo Ceramiczne reprezentowane przez Jarosława Rutynę; Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Dolnośląska Hufiec Bolesławiec reprezentowany przez Komendant Joannę Sawicką; Przewodniczący Rady Miasta Bolesławiec Łukasz Jaźwiec; Radna Rady Gminy Lubań Renata Żołędziewska; Stowarzyszenie Rodziców dzieci i Młodzieży Specjalnej Troski w Bolesławcu Arkadiusz Żądło; Bolesławiecka Rada Seniorów reprezentowana przez Przewodniczącego Marka Małowieckiego; Fundacja Wspierajmy Zdrowie reprezentowana przez Jarosława Lubońskiego oraz Fundacja Art-and-You reprezentowana przez Magdalenę Konieczną.

Najważniejsze zadania Rady ZIT ZOI to:

• opiniowanie projektu Strategii ZIT ZOI i jej zmian;
• opiniowanie rocznych sprawozdań monitoringowych na wniosek Lidera ZIT ZOF;
• wydawanie opinii w sprawach związanych z wdrażaniem Strategii ZIT ZOI na wniosek Lidera ZIT ZOF.

Instytucją reprezentującą ZIT ZOI wykonującą funkcje administracyjne związane z wdrażaniem Strategii ZIT ZOI jest Biuro Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Funkcjonalnego w Wydziale Zamówień Publicznych i Inwestycji Miejskich funkcjonujące w strukturach Urzędu Miasta Bolesławiec. 

Obszar wsparcia Strategii ZIT ZOI na lata 2021-2027 

Zasięg terytorialny ZIT ZOF został określony jako Zachodni Obszar Funkcjonalny w Uchwale Nr 6140/VI/22 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 14 listopada 2022 r. w sprawie przyjęcia projektu propozycji wyznaczenia miejskich obszarów funkcjonalnych celem realizacji podejścia terytorialnego w ramach projektu programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021-2027.

Następnie na mocy Uchwały Nr 6945/VI/23 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 22 maja 2023 r. w sprawie przyjęcia wyznaczonych obszarów celem realizacji podejścia terytorialnego w ramach programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021-2027 obszar ZOF został wyznaczony do wdrażania instrumentu zintegrowanych inwestycji terytorialnych w ramach programu regionalnego.

Obszar ZIT ZOF określony w Uchwale jest tożsamy z obszarem ZOI wskazanym w Porozumieniu międzygminnym z dnia 12 lipca 2023 r. w sprawie zasad współpracy Stron Porozumienia przy wdrażaniu, finansowaniu, ewaluacji i koordynowaniu wspólnych przedsięwzięć, bieżącej obsłudze i rozliczeniach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Integracji oraz powierzenia Gminie Miejskiej Bolesławiec zarządzania Zintegrowanymi Inwestycjami Terytorialnymi Zachodniego Obszaru Integracji. Oba terminy można stosować zamiennie. Wynika to między innymi z utrwalonej praktyki stosowania nazwy Zachodni Obszar Integracji oraz wskazania tej nazwy w dokumentach konstytuujących związek ZIT ZOI.

Zasięg terytorialny ZIT ZOF

Strategia ZIT ZOI na lata 2021-2027

Strategia ZIT ZOI  na lata 2021-2027 została przyjęta przez Komitet Sterujący ZIT ZOF i zaakceptowana przez Prezydenta Miasta Bolesławiec dnia 4 czerwca 2024 r.

Następnie w dniu 6 sierpnia 2024 r. została pozytywnie zaopiniowana przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego uchwałą nr 440/VII/24 w sprawie zaopiniowania Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Zachodniego Obszaru Integracji na lata 2021-2027 w ramach programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021-2027.